Οπτική Δυσλεξία

Έρευνες έχουν δείξει ότι πάνω από το 15% των παιδιών έχουν δυσλεξία. Χιλιάδες μαθητές του Δημοτικού αγνοούν ότι πάσχουν από αυτήν τη μαθησιακή διαταραχή.

Η δυσλεξία είναι συνώνυμο της δυσκολίας εκμάθησης και επεξεργασίας της γλώσσας, η αδυναμία μεταφοράς του προφορικού σε γραπτό λόγο και αντίστροφα.

Η δυσλεξία δεν έχει σχέση με το δείκτη ευφυΐας και σε αυτό το πόρισμα συγκλίνουν οι απόψεις όλων των ειδικών. Αντιθέτως, για την αιτία που την προκαλεί και κατά πόσον είναι μόνον κληρονομική οι γνώμες διίστανται. Το βέβαιο είναι ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για δυσλεξία μέχρι το παιδί να γίνει 6 ετών και να ενταχθεί στο Δημοτικό. Συνήθειες και λάθη που παρατηρούνται, παρόμοια με αυτά της δυσλεξίας σε παιδιά μικρότερης ηλικίας, οφείλονται στο νεαρό της ηλικίας τους.

Η δυσλεξία είναι μία από τις πιο συνήθεις μαθησιακές δυσκολίες και παρ’ ότι είναι γνωστή πάνω από έναν αιώνα, ακόμα και σήμερα δεν είναι ξεκάθαρη η αγωγή που πρέπει να εφαρμοστεί για την αντιμετώπιση της. Η έγκαιρη διάγνωση της είναι η καλύτερη λύση του προβλήματος.

Η δυσλεξία μπορεί να είναι κληρονομικού χαρακτήρα (παρατηρείται και σε άλλους συγγενείς του παιδιού, πρώτου βαθμού) και οι ρίζες της εντοπίζονται σε συγκεκριμένο γονίδιο σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, αλλά μπορεί, βάση άλλης θεωρίας, να είναι άμεσα συνδεδεμένη με το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον.

Ας δούμε όμως ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα που παρουσιάζει ένα παιδί με δυσλεξία:

• Διαβάζει και ξαναδιαβάζει ένα κείμενο χωρίς να κατανοεί το νόημα.
• Παραπονιέται για ζαλάδα, πονοκέφαλο ή ακόμα και για στομαχικό ίλιγγο όταν διαβάζει.
• Μπερδεύει τα γράμματα και τους αριθμούς, γράφοντας π.χ. ε αντί για 3, συγχέει συλλαβές και λέξεις, π.χ. “νότος” αντί “τόνος”.
• Νοιώθει ότι τα γράμματα χορεύουν όταν διαβάζει, γράφει ή αντιγράφει.
• Όταν γράφει ή διαβάζει κάνει επαναλήψεις, προσθέσεις, μεταθέσεις, αντικαταστάσεις, ακόμα και αντιστροφές γραμμάτων ή αριθμών.
• Κάνει λάθη ορθογραφικά. Τα γραπτά του είναι δυσανάγνωστα και γεμάτα μουντζούρες. Οι λέξεις και οι παράγραφοι δεν διαχωρίζονται καλά και δεν υπάρχουν σημεία στίξης.
• Έχει δυσκολία στο χρωματισμό και στη στίξη των προτάσεων.
• Μοιάζει να έχει ιδιαίτερο πρόβλημα στην όραση του, χωρίς όμως να υπάρχει παθολογική αιτία που το προκαλεί. Τα δυσλεκτικά παιδιά παρουσιάζουν έντονη υπερκινητικότητα, αδυνατούν να συγκεντρωθούν και να εμπεδώσουν αυτά που διδάσκονται. Η επίδοσή τους στις προφορικές εξετάσεις έχει μεγάλη διαφορά από τις γραπτές και γενικά αργούν να συνδυάσουν πληροφορίες που προέρχονται από δύο ή περισσότερες αισθήσεις.
• Προβλήματα και ανωμαλίες της όρασης, όπως η υπερμετρωπία, ο υψηλός υπερμετρωπικός αστιγματισμός, η ανισομετρωπία, η ανεπαρκής σύγκλιση των ματιών, η υπερφορία, ο στραβισμός, η αμβλυωπία, αλλά και γενικά η κακή διόφθαλμη όραση, μπορούν να δυσκολέψουν σημαντικά την απόδοση ενός παιδιού. Αυτές οι διαθλαστικές ανωμαλίες και ο ελλιπής συντονισμός των ματιών είναι απαραίτητο να διαγνωσθούν και με κατάλληλα οπτικά μέσα να βελτιωθούν ή να εξουδετερωθούν.

Ο μηχανισμός της όρασης είναι άμεσα συνδεδεμένος με την αρτιότητα της διόφθαλμης ικανότητας (της καλής συνεργασίας των δύο ματιών). Η διόφθαλμη όραση ορίζεται από τη σωστή σύγκλιση των ματιών και από την ικανότητα προσαρμογής. Όταν είναι ανεπαρκείς, αποτελούν ανωμαλίες. Είναι δυνατόν να παρουσιαστούν ανεξάρτητα, αλλά και να συνυπάρχουν, δυστυχώς όμως δεν βελτιώνονται επαρκώς με διορθωτικούς φακούς ούτε με ειδικές ασκήσεις.
Κατά την διαδικασία του διαβάσματος τα μάτια πρέπει να εστιάζουν, να συγκλίνουν και να μετακινούνται ομαλά από λέξη σε λέξη. Τα παιδιά με οπτική δυσλεξία παρουσιάζουν σημαντικά μειωμένη ικανότητα εστίασης και τα μάτια τους κάνουν μη φυσιολογικές κινήσεις. Είναι πολύ αποτελεσματικό αν χρησιμοποιούν ένα μαύρο χαρτόνι (τυποσκόπιο) με μια οριζόντια εγκοπή στο μέγεθος μιας σειράς βιβλίου, απομονώνοντας έτσι την προηγούμενη και επόμενη σειρά που μπερδεύει τα γράμματα, και να τη μετακινούν.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι ο φωτισμός. Οι λάμπες φθορίου που υπάρχουν στις τάξεις είναι ο πλέον ακατάλληλος φωτισμός όχι μόνο για παιδιά με δυσλεξία, αλλά για όλους μας. Αυτό οφείλεται στο ότι οι λάμπες φθορίου δεν είναι συνεχούς ροής ρεύματος και κάνουν παύσεις που μπορεί να μη γίνονται αντιληπτές από τα μάτια, αλλά ο εγκέφαλος της αντιλαμβάνεται και έτσι η διαδικασία του διαβάσματος καταπονεί το οπτικό σύστημα. Ωφέλιμο είναι να αντικατασταθούν με λάμπες πυράκτωσης. Επίσης, οι οθόνες υπολογιστή καθοδικού σωλήνα δημιουργούν ακριβώς τα ίδια συμπτώματα με τις λάμπες φθορίου.
Με τη χρήση ειδικών φίλτρων, γυαλιών, μεγεθυντικών φακών, κλείνοντας εναλλάξ ένα-ένα τα μάτια και χρησιμοποιώντας τον κατάλληλο φωτισμό, τα προβλήματα δυσλεξίας θα μειωθούν στο ελάχιστο και οι επιδόσεις στα μαθήματα προοδευτικά θα βελτιωθούν.