Όλοι γνωρίζουμε ή προσποιούμαστε ότι γνωρίζουμε τις αλλαγές, ορμονικές και άλλες, που σημειώνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ελάχιστοι όμως είναι αυτοί που εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στα μάτια της εγκύου, όχι επειδή είναι όμορφα αλλά επειδή κι αυτά υφίστανται τις συνέπειες της ορμονικής διαταραχής στη γυναίκα. Οι αλλαγές στο ισοζύγιο του νερού στο σώμα της εγκυμονούσας επηρεάζουν την όραση. Η ικανότητα εστίασης καθώς και η ευαισθησία στο φως αυξομειώνονται και μπορεί να εμφανιστούν προσωρινά διάφορες παθήσεις που απαιτούν προσοχή.
Πρόσφατες στατιστικές έδειξαν πως από το έτος 2000 οι γεννήσεις αυξήθηκαν και ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο των τελευταίων 30 χρόνων. Τους 9 μήνες αυτής της ευχάριστης αναμονής χαρακτηριστικές είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στο γυναικείο οργανισμό, σπάνια όμως εστιάζουμε το ενδιαφέρον μας στις διακυμάνσεις της όρασης, στην οπτική υγιεινή και στις αλλαγές που εμφανίζονται στα μάτια μας, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Το δάκρυ, ο κερατοειδής χιτώνας (ο εξωτερικός «φακός» του ματιού), ο επιπεφυκότας (λεπτή διάφανη μεμβράνη που καλύπτει τον κερατοειδή) καθώς και το εσωτερικό των ματιών περιέχουν στη σύστασή τους υψηλό ποσοστό νερού. Έτσι, δεν μας εκπλήσσει ότι οι αλλαγές στο ισοζύγιο του νερού στο σώμα της εγκυμονούσας επηρεάζουν την όραση. Η ικανότητα εστίασης και η ευαισθησία στο φως αυξομειώνονται. Συχνή είναι η διαφοροποίηση στη συνταγή των γυαλιών για τη μυωπία, την υπερμετρωπία και τον αστιγματισμό, και η αλλαγή στην εφαρμογή των φακών επαφής.
Ποιές είναι αναλυτικά αυτές οι αλλαγές;
- Αλλαγή στη διαθλαστική διόρθωση: Συμβαίνει λόγω κατακράτησης υγρών στους υποχιτώνες του κερατοειδούς. Αυτό έχει ως συνέπεια να μη βλέπουν και τόσο καθαρά με τα γυαλιά ή τους φακούς επαφής. Ο Οπτομέτρης θα κρίνει κατά πόσον η αλλαγή της συνταγής είναι απαραίτητη ή εάν αυτό το θάμπωμα είναι παροδικό. Σε κάθε περίπτωση αυτός ο έλεγχος πρέπει να γίνει μετά την έκτη εβδομάδα της κύησης.
- Ξηροφθαλμία: Αρκετές είναι οι γυναίκες που παραπονιούνται ότι έχουν την αίσθηση άμμου στο μάτια. Οι μεταβολές στα επίπεδα των ορμονών στην εγκυμοσύνη επιφέρουν αλλαγές στην ποσότητα και την ποιότητα των δακρύων . Όσες χρησιμοποιούν φακούς επαφής καλό είναι να ελαττώσουν τις ώρες που τους φορούν και να τους αντικαταστήσουν με τα γυαλιά. Η χρήση των φακών επαφής πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο, ιδιαίτερα αν οι φακοί είναι συχνής αντικατάστασης (καθημερινής ή μηνιαίας)
Αντιθέτως, οι συμβατικοί φακοί (διάρκειας 2 ετών) δημιουργούν ελάχιστα προβλήματα. Δεν υπάρχει καμία αντένδειξη για τη χρήση τεχνητών δακρύων που ενυδατώνουν τα μάτια και μειώνουν στο ελάχιστο την αίσθηση καύσου
Επιτρέπονται επίσης και τα υγρά καθαρισμού και συντήρησης των φακών επαφής καθώς και τα δισκία ενζυματικού καθαρισμού, Για να μειωθεί ο ερεθισμός του επιπεφυκότα από τη χρήση των φακών επαφής, σε συνδυασμό με την έλλειψη δακρύων, καλό είναι ο ενζυματικός καθαρισμός να γίνεται εβδομαδιαία.
- Πρήξιμο στα κάτω βλέφαρα: Μία ακόμη από τις παρενέργειες των διακυμάνσεων των ορμονών. Μειώνοντας την κατανάλωση καφεΐνης και αλατιού υποχωρεί το οίδημα.
- Ημικρανίες: Σύνηθες φαινόμενο. Ο ισχυρός αυτός πονοκέφαλος δημιουργεί ευαισθησία στο έντονο φως.
- Υψηλή αρτηριακή πίεση: Σε κάποιες γυναίκες θαμπώνει η όραση, ενώ όλες βλέπουν μαύρα στίγματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτά μπορεί να είναι συμπτώματα υψηλής αρτηριακής πίεσης. Είναι πιο πιθανό να συμβεί και το πρώτο ή το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Όταν η πίεση κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, μπορεί να οδηγήσει σε αποκόλληση ή και σε αιμορραγία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα.
- Διαβήτης: Οι γυναίκες που έχουν διαβήτη και όσες απέκτησαν διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη, οφείλουν να παρακολουθούνται τακτικά από τον οφθαλμίατρό τους. Ο διαβήτης μπορεί να επιφέρει δραστική μείωση της οπτικής οξύτητας, θάμπωμα, αιμορραγία στον αμφιβληστροειδή χιτώνα ή και οίδημα της ωχράς κηλίδας.
- Γλαύκωμα (προϋπάρχουσα κατάσταση): Όταν ακολουθείται αντιγλαυκωματική αγωγή, λόγω υψηλής ενδοφθάλμιος πίεσης, απαιτείται μεγάλη προσοχή.
- Σωληνοειδής όραση: Είναι εξαιρετικά σπάνιο να συμβεί. Αιτία αυτής της διαταραχής του οπτικού πεδίου, που συνοδεύεται οπό έντονους πονοκεφάλους, είναι ένα καρκίνωμα, το κακοήθες μελάνωμα. Η εγκυμοσύνη επιταχύνει την εξέλιξή του.
- Θρόμβωση των αρτηριών του εγκεφάλου: Είναι εύκολο να δημιουργηθούν θρόμβοι στο αίμα με συνέπεια την απώλεια του οπτικού πεδίου. Για αυτόν το λόγο συνιστάται ελαφρά σωματική άσκηση και περπάτημα, όταν ο γυναικολόγος δεν το απαγορεύει.
Το 50% των γυναικών που εγκυμονούν παρουσιάζουν διαταραχές στην όραση. Το κάπνισμα, το αλκοόλ και τα φάρμακα είναι γνωστό ότι μπορεί να προκαλέσουν τη γέννηση λιποβαρών νεογνών. Μπορεί όμως να ευθύνονται και για τη δημιουργία αμβλυωπίας (τεμπέλικο μάτι), στραβισμού ή ακόμα και μεγάλων διαθλαστικών ανωμαλιών στο μωρό.
Πρέπει να προσεχθούν οι διατροφικές συνήθειες της μέλλουσας μητέρας, η οποία πρέπει να έχει καλή και ισορροπημένη δίαιτα. Η κατανάλωση ψαριών μη υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, όπως οι σαρδέλες, το σκουμπρί, ο σολομός και ο κολιός, κατά την εγκυμοσύνη, βοηθά στην καλή ανάπτυξη του οπτικού συστήματος του βρέφους. Οι έγκυοι που στην εβδομαδιαία δίαιτά τους συμπεριλαμβάνουν αυτά τα ψάρια και μετά θηλάζουν το μωρό τους, συμβάλλουν ώστε το βρέφος τους να αναπτύξει πολύ σύντομα καλή αίσθηση του βάθους πεδίου, σωστό συντονισμό των δύο ματιών και καλύτερο διανοητικό επίπεδο.